Hoe Ronald de werkstraf ziet als een manier om iemand verder te helpen

De in werkkleding gehulde man loopt van onder de openstaande roldeur naar ons toe, gaat naast Ronald staan en zegt met vastberaden blik: “Dit is echt een goede man meneer, echt een goede man.” Met pretoogjes kijkt Ronald me vanachter zijn bril aan en zegt met een brede lach: “Ik heb ‘m echt niet betaald hoor.” Ronald is contactpersoon voor de werkstrafunits in regio Zuid-West bij Visie-R, een re-integratiebedrijf dat begeleiding en dagbesteding biedt aan diverse doelgroepen. Ook werkgestraften kunnen hier terecht om hun uren te volmaken. Ronald maakt daar met grote betrokkenheid graag het beste van, zo zal me al snel duidelijk worden.

Ronald is een van de vele contactpersonen die Reclassering Nederland heeft bij een grote verscheidenheid aan maatschappelijk instellingen en verenigingen waar werkgestraften aan de slag kunnen om zo wat terug te doen voor de maatschappij. Dat ik op een zonnige donderdagochtend op bezoek ben bij de werkplaats van Visie-R in Leiden komt door een tip van medewerker werkstraffen Maurice, die veel samenwerkt met Ronald. Maurice roemde Ronalds gave om werkgestraften zich op hun gemak te laten voelen en waar mogelijk naar werk te begeleiden. Daar wilden wij wel meer van weten. Hoe pakt hij dat dan aan? In ieder geval blijkt de introductie bij de roldeur exemplarisch. Want of het nou gaat om mensen die een traject volgen, collega’s of werkgestraften: iedereen reageert blij en verrast om Ronald te zien. Voor dit interview is hij dan ook in zijn vakantie speciaal nog even naar de werkplaats gekomen.

Het roer om

Hoewel de 56-jarige Ronald zich in de werkplaats van Visie-R duidelijk als een vis in het water voelt in het begeleiden van ‘mensen met een rugzakje’, deed hij tot zo’n tien jaar terug heel ander werk. Met een vers bakje koffie voor onze neus vertelt hij: “Ik werkte eerst in de fijnmetaal, precisieonderdelen maken tot op de duizendste millimeter en heb daarna nog een tijd als chauffeur gewerkt.” Persoonlijke omstandigheden deden hem besluiten het roer om te gooien. “Ik besloot te gaan doen wat ik echt wilde: met mensen werken.” Via via kwam hij bij Visie-R terecht.

Waardevol maken

Ronald begon in een werkplaats in Lisse waar dan vooral mensen uit de daklozenopvang terecht konden voor dagbesteding in de houtbewerking. Een ervaring rond de feestdagen is een eyeopener. Ronald: “Ik zei blij: tot over twee weken! Zij zeiden teleurgesteld: en wij dan? Daar had ik niet over nagedacht. Gezelligheid, thuis met je familie, dat is dus niet voor iedereen weggelegd. Het zette me aan het denken. Hoe kunnen we de tijd hier beter benutten dan alleen mensen met een rugzakje aan het werk houden. Wat kunnen we doen om de tijd echt waardevol te maken. Dus ik vroeg ze: wat zou je willen? Waar droomde je vroeger van? Wat zou je van mij nodig hebben om een stap te kunnen maken?” Het lijkt die grondhouding te zijn die de aanpak van Ronald kenmerkt: zonder oordeel altijd een manier zoeken om mensen die wel wat hulp kunnen gebruiken verder te helpen.

“Ik wist van tevoren niet wat ik moest verwachten, maar dan doe je een intake en zie je: dit is ook gewoon een mens.”

Geen onderscheid

Na enige tijd ging Visie-R ook plek bieden aan werkgestraften. Ronald: “Ik wist van tevoren niet wat ik moest verwachten, maar dan doe je een intake en zie je: dit is ook gewoon een mens. Dat iemand iets verkeerd heeft gedaan, wil niet zeggen dat de persoon ook verkeerd is.” Ronald vermijdt het onderscheid met de mensen in een gewoon traject. “Ik wilde één groep hebben die samen een product maken of een klus klaren. Ergens achter staan en elkaar naar een hoger plan helpen.” Hij betrekt iedereen zoveel mogelijk van begin tot eind bij de klussen die hij binnenhaalt. Bijvoorbeeld het maken van steigerhouten meubels. “Van het ophalen tot het hout, tekeningen maken, zagen, schuren, lakken in elkaar zetten en dan afleveren bij de klant. Dan staan die jongens zo trots als een aap te kijken. Prachtig toch?”

Voldoening geven

Een andere manier waarop Ronald de groep motiveert is door ze -binnen hun mogelijkheden- duidelijke opdrachten en eigen verantwoordelijkheid te geven bij een klus. Daarbij houdt hij constant een vinger aan de pols. Hij illustreert: “Lukt het? Ja mooi zo! Lukt het? Nee? Oh waarom niet? Zullen we er samen even naar kijken? Heb je zelf ideeën hoe het beter kan?” Zo maakt hij er bewust werk van om iemand werkplezier te geven “Bij het soort werk dat we hier doen zie je ook gelijk resultaat: de klussen zijn zo ook een instrument om iemand voldoening te geven.”, licht hij toe. “Zo heb ik hier ooit drie jongens gehad die werken maar voor sukkels vonden. Die leefden helemaal op tijdens een mooie klus met steigerhout. Nadat ze hun traject hier hebben afgerond zijn ze alledrie aan het werk gegaan. Dat vond ik fantastisch om te zien.” Ook op een andere manier werpt Ronalds insteek zijn vruchten af. “Je krijgt er een hoop voor terug. Want als er dan een keer iets wat sneller af moet, dan doen we het met z’n allen en zet iedereen een stapje harder om samen de klus te klaren. Ook de mensen met een werkstraf.”

Koppelen

Andersom is Ronald ook niet te beroerd om een stapje extra te zetten voor de werkgestraften. Bijvoorbeeld door bij bedrijven in de buurt scherp te zijn op vacatures die hen zouden kunnen passen en ze te koppelen via het uitzendbureau van Visie-R. Zo is een werkgestrafte nog niet zo lang geleden aan het werk gekomen bij een bedrijf in de buurt. “Ik zie hem hier ‘s ochtends regelmatig voorbij rijden in een busje. Steekt ‘ie altijd even zijn duim op”, zegt Ronald met een brede glimlach.

Goede samenwerking

Het tekent de betrokkenheid van Ronald, die in alle jaren met de werkgestraften geen incidenten met agressie heeft gehad. Een keer een stemverheffing, dat was het wel. “Als het dan een keer niet gaat, neem ik iemand apart voor een gesprek en meestal helpt dat. En als er een keer iets is, kan hij rekenen op een goede samenwerking met de reclassering. “Ook als het een keer ‘einde verhaal’ is omdat iemand zich niet aan de afspraken houdt, maar dat komt bijna nooit voor.”, vertelt Ronald.

Wel laten slagen

Liever voorkomt hij dit en houdt hij waar mogelijk rekening met iemands omstandigheden. Ronald geeft een voorbeeld: “We beginnen bijvoorbeeld standaard om 8 uur. Stel nou, je hebt een alleenstaande moeder die bij de intake van de werkstraf zegt dat ze dat wel redt, maar in de praktijk komt ze heel gehaast 10 minuten te laat binnen. Dan maak ik liever afspraken waar ze zich wel aan kan houden. Bijvoorbeeld door haar om half 9 te laten beginnen. Ik beslis dat uiteraard niet zelf, maar overleg dan met Maurice (medewerker werkstraffen, red.). Je zoekt natuurlijk altijd naar een manier om het wel te laten slagen, want het mooiste is als iemand zijn traject of werkstraf succesvol afrond.”

Onwillekeurig denk ik even terug aan het moment bij roldeur. Ik begrijp de in werkkleding gehulde man ineens een stuk beter.