“Een enkelband alleen maar schijnveiligheid? Dacht het niet”

Jasper van Schie is coördinator elektronische monitoring en gespecialiseerd in de begeleiding van cliënten met een enkelband. Over het effect van die enkelband is hij duidelijk: “Tuurlijk, als een cliënt echt wil, kan hij ook met een enkelband om delicten plegen. Maar de vraag is meer: wil je dat iemand zonder enige vorm van controle vrijkomt na jaren in het gevang, of dan toch liever met toezicht en een enkelband zodat we hem gedurende enige tijd kunnen monitoren? Ik weet het antwoord wel.”

Jasper begon als stagiair bij de reclassering. Hij kon ook terecht bij DJI, maar is blij dat het de reclassering werd. “Al tijdens mijn stage zag ik hoe groot het belang is van het stukje ná detentie voor een cliënt. Je legt in die eerste maanden echt de basis voor diens toekomst.”  En toen hij zich kon specialiseren in elektronische monitoring was er geen moment twijfel. “Het is een pittige baan met veel verantwoordelijkheid, maar dat je zwaardere middelen tot je beschikking krijgt waardoor je meer structuur kunt bieden en mensen kunt beschermen tegen verkeerde invloeden, dat vind ik heel waardevol.”

Een baan die veel flexibiliteit vereist

Toch is deze baan niet voor iedereen, meent Jasper. “Je weet nooit hoe je dag zal verlopen, dus het vraagt nogal wat van je flexibiliteit. Mijn caseload bestaat voor 70% uit enkelbanddragers en voor 30% uit niet-enkelbanddragers, maar ze starten wel allemaal met een enkelband. Je doet dus bij elke cliënt een huisbezoek om te zien hoe diegene woont, je bent erbij als de enkelband omgelegd wordt door DV&O, en je start daarna een intensief toezichttraject.”

Alsof dat nog niet alles is, draait Jasper ook piketdiensten. De meldkamer belt Jasper als die ziet dat een enkelbanddrager uit zijn gebied niet thuis is als ie dat wel moet zijn. Of in verboden gebied rondhangt, of met een lege batterij zit. “Je moet je bed uit, je laptop aanzetten en in het systeem kijken wat de voorwaarden zijn waaraan de cliënt moet voldoen. Op basis daarvan bepaal je de actie die je gaat ondernemen. Dat verschilt dus per persoon en per casus.”

“Fouten die wij maken, komen sneller in de media. Dat bewustzijn hebben we.”

Strak protocol

Werken met vrijheidsbeperkende middelen als een enkelband vraagt om een uniforme werkwijze.  Jasper: “Omdat we in de nachten elkaars cliënten van elkaar overnemen, is het van levensbelang dat we allemaal op dezelfde manier werken. Ons werk is dan ook zeer gestructureerd en geprotocolleerd. Ook daar moet je tegen kunnen. Maar je ziet in de dagelijkse praktijk wat het voordeel daarvan is, je komt niet snel voor verrassingen te staan.” De zware verantwoordelijkheid die Jasper en zijn teamgenoten dragen, wordt gevoeld. “Fouten die wij maken komen sneller in de media. Dat bewustzijn hebben we allemaal.”

Toch voelt Jasper zich nooit bedreigd of ongemakkelijk bij zijn cliënten. “Juist dat gestructureerde helpt me daar enorm bij. In een voorgesprek met de cliënt leg ik uit wat er gaat gebeuren, wat wij van hem verwachten en wat hij van ons mag verwachten. Dat neemt al veel spanning weg bij de cliënt, wat ervoor zorgt dat hij met minder weerstand het traject start. Hij begrijpt dat we allebei naar één doel streven: een delictvrije toekomst. En daar hoort voor nu die enkelband bij.”

Negatieve geluiden over de enkelband

De scepsis die hij hoort over de enkelband begrijpt Jasper, maar weerlegt hij net zo makkelijk. “We hebben in Nederland nou eenmaal een rechtssysteem waarbij mensen zelden voor eeuwig achter de tralies belanden. Gevolg daarvan is, dat mensen weer terugkomen in de samenleving. Hoe je wilt dat ze daar terugkomen, bepaalt onze rol: wil je ze ongecontroleerd loslaten met alle gevolgen van dien, of hou je ze liever nog een tijd in de gaten, al dan niet met zware maatregelen als een enkelband? Ik ben absoluut overtuigd van onze meerwaarde, en in die van een enkelband.”

“Het feit dat de cliënt meer gebruikersgemak ervaart, is veel waard”

Enkelbanden doorknippen?

En inderdaad, iemand kan een delict plegen met band om of deze doorknippen. “Dat hou je niet tegen. Een groot deel van het succes van een band hangt af van de motivatie van de cliënt. En dat doorknippen? Tja, al zou ‘ie van drie centimeter dik staal zijn, dan nog: als mensen hem eraf willen, krijgen ze hem eraf. Maar met de huidige technische ontwikkelingen zien we het al een stuk minder.”

Sinds een aantal jaar zijn er nieuwe enkelbanden. Ze zijn kleiner, handzamer, en kunnen draadloos worden opgeladen. Een groot voordeel van de nieuwe banden ten opzichte van de oude, is dat er meerdere profielen aan kunnen worden gehangen: bij hoogrisicozaken krijgen we vaker een locatie door dan bij laagrisicozaken.

Ook is er wifi-locatiebepaling mogelijk: aan de hand van wifipunten in de buurt die de band screent, kunnen we zien waar een cliënt zich begeeft. Jasper: “Voor ons als reclasseringswerker zit er meer werk aan vast want het instellen van de voorwaarden in het systeem duurt nu qua administratie langer, maar dat is niet erg.

Het feit dat de cliënt iets meer gebruikersgemak ervaart is veel waard. Ook al is de enkelband geen strafmaatregel maar een controlemiddel, de cliënt ervaart hem wel als zodanig. Dan hoef je dat niet erger te maken door een apparaat ter grootte van een oude Nokia telefoon om die enkel te leggen die elke dag drie uur lang aan het stopcontact moet.”