Berry is toezichthouder tbs: iedereen verdient een tweede kans

Berry Willems is ruim 6 jaar toezichthouder bij een tbs-unit bij Reclassering Nederland. Tbs staat voor terbeschikkingstelling en is een rechterlijke maatregel voor daders met psychische stoornissen die tot ernstige misdrijven hebben geleid. Hoe is het om als toezichthouder te werken met deze doelgroep? Berry vertelt graag meer over zijn uitdagende functie als toezichthouder tbs.

Berry begeleidt tbs-gestelden bij het opbouwen van een leven zonder criminaliteit. Hij schrijft daarnaast ook verlengingsadviezen waarin hij adviseert over het verlengen van de tbs-maatregel voor zijn cliënten. Een werkdag begint Berry meestal met een bezoek aan een cliënt. Tijdens zo’n bezoek bespreekt hij met collega’s van een kliniek of gesloten instelling de recente ontwikkelingen rondom de cliënt. Vervolgens gaat hij, vaak tijdens een wandeling, in gesprek met de cliënt zelf. Tijdens het wandelen, bespreken ze waar de cliënt tegenaan loopt en spoort Berry de cliënt aan om positieve veranderingen aan te brengen in zijn gedrag. Berry’s hoofddoel is altijd duidelijk: “Ik wil cliënten zelfstandig terug laten keren naar de samenleving. Dat bereiken we door ze te blijven stimuleren om vooruitgang te boeken en ze actief te betrekken in het herstelproces. Ik ben vooral bezig met het vaststellen van de uitdagingen van mijn cliënten, zoals een verslaving of problemen tijdens de dagbesteding. Ik probeer daarbij oog te houden voor mijn cliënt, samenwerkingspartners, klinieken en andere betrokkenen, want elke mening telt.”

“Je hebt te maken met mensen die kampen met zware gedragsproblematiek zoals persoonlijkheidsstoornissen, die vaak grenzen blijven opzoeken. Transparantie is als toezichthouder daarom essentieel.”

Complexe uitdagingen

Het werk in een tbs-unit brengt uitdagingen met zich mee. Een van Berry’s grootste uitdagingen als toezichthouder is het overtuigen van gemeentes om cliënten na afronding van hun tbs-maatregel te laten terugkeren in hun gemeente. “Gemeentes kunnen de terugkeer van een cliënt afwijzen en dan moet je je best doen ze ervan te overtuigen dat iemand echt is veranderd. Ook is het lastig wanneer cliënten zich niet aan de voorwaarden houden. Dat is een enorme uitdaging en brengt een toezichthouder in een lastige positie. Tegelijkertijd moet je proberen de onzekerheid bij de cliënt weg te nemen, omdat zij vaak hun zelfvertrouwen verliezen. Het voeren van goede gesprekken en het benadrukken van de rol van de reclassering is belangrijk in deze situaties.”

Berry is ook regelmatig in overleg met forensisch psychiatrische klinieken. Daar bespreekt hij elk kwartaal lopende thema’s en gaat hij in gesprek om de voortgang van cliënten te evalueren. Veiligheid staat volgens Berry voorop in het werk. Tijdens een cliëntgesprek in een kliniek zorgt hij altijd voor een pieper die beschikbaar is voor noodgevallen. Ook als de cliënt 2 koppen kleiner is dan hij. “Als toezichthouder tbs is het cruciaal om gesprekken altijd in een ruimte met ramen te voeren voor de veiligheid van de cliënt, collega’s en van jezelf. Je hebt te maken met mensen die kampen met zware gedragsproblematiek zoals persoonlijkheidsstoornissen, die vaak grenzen blijven opzoeken. Transparantie is als toezichthouder daarom essentieel,” vertelt Berry.

Sterke banden binnen het trotse werk

Het opbouwen van vertrouwen is van onschatbare waarde als toezichthouder. Omdat tbs-gestelden minimaal 24 maanden onder toezicht staan, bouwt Berry langdurige relaties op met zijn cliënten. Hij creëert een band en blijft betrokken bij hun terugkeer naar de samenleving. “Als een cliënt een voorwaarde schendt, zoals het gebruik van drugs, kan dat gebeuren. Maar ik verwacht dat ze het tegen mij vertellen. Het is corrigeren maar ook een schouderklopje geven als diegene vooruitgang boekt. Mijn cliënten zoeken vaak de grens op, maar dat doet mijn zoon van vijftien ook. Het spanningsveld binnen de reclassering is dat we naast de cliënt moeten zitten maar ook pal tegenover. Als je die balans vindt, ben je in staat je werk goed uit te voeren. Het belangrijkste daarbij is jezelf zijn. Een cliënt heeft het meteen door wanneer je toneel speelt en respecteert je wanneer je recht door zee bent.”

Volgens Berry zit hij goed op zijn plek. “Het is trots werk dat we doen bij de reclassering,” vertelt Berry. “Je werkt nauw samen met andere toezichthouders en er is altijd ruimte voor discussie en feedback. Ik ben niet op zoek naar waardering, maar wanneer een cliënt zijn toezicht met succes afrondt, krijg ik dat toch. Een ex-cliënt stuurde 2 jaar na het afronden van de tbs-maatregel mij een appje. Hij vertelde mij dat hij zijn studie had afgerond, een vaste baan aangeboden had gekregen en ging trouwen. Het was een teken dat hij zijn leven op de rails had gekregen en hij wilde aan mij laten zien dat het goed ging. Dat vind ik mooie momenten.”

Het stigma rondom tbs-cliënten

“Waar jouw wieg heeft gestaan, is echt bepalend voor je leven. Iemand kan in een ellendig leven terecht komen en mede daardoor foute keuzes maken,” vertelt Berry. “Van tussen vier muren zitten, wordt niemand beter. Het is goed dat de reclassering een gedegen aanpak heeft ontwikkeld om dit tegen te gaan, samen met onze partners. Ik zie cliënten herenigd worden met kinderen en sommigen krijgen zelfs een gezonde relatie. Tweede kansen zijn daarom belangrijk omdat er mensen tussen zitten die er alles aan doen om te veranderen.