Geschiedenis van de reclassering

In deze animatievideo van Reclassering Nederland wordt uitleg gegeven over de geschiedenis van Reclassering Nederland. Ab, een gevangene, neemt je samen met de voice-over mee door de tijd. Ze laten zien wat er allemaal is veranderd en wat Reclassering Nederland allemaal doet. De animatie visualiseert de tekst van de voice-over.

VOICE-OVER: “Reclassering Nederland. Je hebt vast wel eens
van ons gehoord. We werken dagelijks met daders en verdachten om zo nieuwe slachtoffers te voorkomen. Maar hoe is dat eigenlijk ooit ontstaan?”

VROUW: “Dat vraag ik me ook af.”

Een tijdlijn loopt terug tot 1823.

VOICE-OVER: “We gaan terug naar het jaar 1823. De gevangenissen zijn smerig en zaten overvol. Mannen, vrouwen en jongeren zaten bij elkaar opgesloten. Zo ook: Ab. Hij zit in de lik en het ziet er niet al te best voor hem uit.”

AB: “Nou, het is hier echt ranzig.”

VOICE-OVER: “Gelukkig zien een paar hoge heren dit en richtten ze het Nederlandsch Genootschap tot Zedelijke Verbetering
der Gevangenen op.”

HOGE HEER: “Dat kan toch niet? Hier moeten we wat aan doen.”

VOICE-OVER: “Zij maken zich hard voor betere omstandigheden binnen de gevangenissen. En geloven dat dit voor gevangenen
de weg opent naar het rechte pad.”

AB: “Nou, ik had het beter niet moeten doen.”

VOICE-OVER: “Wanneer de overheid begin twintigste eeuw het belang ziet van reclassering, biedt zij subsidies aan. Er ontstaan daardoor veel verschillende reclassering verenigingen.”

HOGE HEER: “Ieder geloof en politieke voorkeur zijn eigen club.”

AB: “Dames van lichte zeden, landlopers, zwakzinnigen en alcoholisten.”

VOICE-OVER: “Maar om overzicht te bewaren richt het Genootschap de Vereniging van Reclasseringsinstellingen op.
Met een centraal bureau dat in contact staat met de overheid.”

MAN: “Ah fijn, overzicht.”

VOICE-OVER: “Na de Tweede Wereldoorlog verandert er veel.
Vrijwilligers maken plaats voor betaalde en goed opgeleide krachten.”

VROUW 2: “Met deze kennis kan ik aan de slag.”

VOICE-OVER: “Ook veranderd in de jaren zestig en zeventig de manier waarop we naar daders kijken.”

AB: “Nou, hoe dan?”

VOICE-OVER: “Eerst vonden we dat de verantwoordelijkheid vooral bij de dader zelf lag. Later verklaarden we criminaliteit
door bijvoorbeeld werkeloosheid, armoede en een slechte jeugd.”

AB: “Zie je nou wel, ik kan er niks aan doen.”

VOICE-OVER: “Maar niet iedereen binnen de reclassering is het hiermee eens.”

VROUW 2: “Zijn we er nou voor de verdachte en dader of voor justitie?”

MAN: “En de maatschappij dan?”

HOGE HEER: “Die arme drommel?”

VOICE-OVER: “We zitten dus in een identiteitscrisis.”

AB: “Een identie wat?”

VOICE-OVER: “Er waait een nieuwe wind van fusies reorganisaties en bezuinigingen. Tot in 1994 Reclassering Nederland ontstaat.”

Een prikbord met een tijdlijn.

VOICE-OVER: “Behalve al die fusies zijn er in die tijd ook veel ontwikkelingen in het reclasseringswerk. Zo doen we sinds 1973
vroeghulp op het politiebureau.”

AB: “Dat is mooi vroeg.”

VOICE-OVER: “Start in 1975 Bureau Buitenland.”

AB: “Gadver, hier zijn de gevangenissen nog steeds overvol en vies.”

VOICE-OVER: “En in 1989 komt de taakstraf officieel in het Wetboek van Strafrecht.”

AB: “Nu kan ik wat bijdragen.”

VOICE-OVER: “In 1995 gaan we ook de enkelband gebruiken.”

AB: “Ja, hij doet het.”

VOICE-OVER: “We zetten ons elke dag in om slachtoffers te voorkomen en de samenleving veiliger te maken.”

AB: “Tegenwoordig vaker buiten dan binnen de gevangenis.”

VOICE-OVER: “Dat klopt Ab. Ons werk begint al als iemand wordt opgepakt.”

AB: “Dat is dus vroeghulp.”

VOICE-OVER: “Vervolgens adviseren we rechters en officieren van justitie over wat nodig is om herhaling van een delict te voorkomen.”

RECHTER: “Met deze informatie kan ik een goede beslissing nemen.”

VOICE-OVER: “Na die beslissing houden we toezicht op daders en controleren of zij zich houden aan de voorwaarden die de rechter heeft opgelegd. Maar we helpen daders ook hun leven weer op de rit te krijgen. We geven gedragstrainingen voor meer zelfinzicht en leren ander gedrag aan.”

AB: “Aha, dus zo zit het.”

VOICE-OVER: “We organiseren dat mensen hun taakstraffen kunnen uitvoeren.”

AB: “Poeh, dat is echt veel informatie. Ik hou het niet meer bij hoor.”

VOICE-OVER: “Ja Ab, dat is heel veel. Maar we doen nog veel meer. Misschien moet je eens kijken op reclassering.nl. Zo zie je wat we nu en in de toekomst nog gaan doen.”

AB: “Ga ik doen.”

Ab zweeft in de ruimte. Hij knipoogt.

HENK: Hallo! Welkom bij de Citadel in ’s-Hertogenbosch. Ik ben Henk Beukers.

MUZIEK START.

(Beeldtekst: Henk Beukers, Gepensioneerd Beleidsmedewerker Reclassering Nederland.)

HENK: Ik heb 33 jaar bij de reclassering gewerkt en ik beheer het historisch archief van Reclassering Nederland.

INTRO RECLASSERING NEDERLAND (logo).

(Beeldtekst: Henk Beukers. De hoeder van het reclasseringsarchief.)

HENK: Sinds mijn pensionering in 2005 ben ik als vrijwilliger één dag in de week betrokken bij het historisch archief van de reclassering, wat hier in de Citadel is ondergebracht. Sinds mijn indiensttreding in 1973 ben ik belast met het archief omdat toen door de fusie van de reclasseringsinstellingen alles van de oude instellingen hier in Den Bosch terechtkwam. En men tegen mij zei: wat moeten we hier mee, met al deze archieven? En toen ben ik contact gaan zoeken met de toenmalige rijksarchivaris die zo geïmponeerd raakte door dit prachtige oude archief, dat hij zei: dat willen we hier graag hebben. En nadat het wat opgeschoond was is er een prachtige inventarisatie gemaakt. Vanaf 1823 tot 1986 en vanaf ’96 hebben we in een huurdepot alle andere reorganisaties bewaard. En naderhand heb ik ook vanaf die periode elke keer gezorgd dat er niets werd vernietigd en in elk geval dat dat steeds ook van de stichtingen die opgeheven werden, dat alles op een gegeven moment ook hier in Den Bosch terechtkwam.

(Henk loopt naar een deur toe en opent deze. Hij loopt door de gangen heen en komt terecht in een ruimte met kasten en ordners.)

HENK: Als ik hier aankom dan ga ik de dingen weer nader ordenen.

(Henk ordernet documenten in een kast.)

HENK: Er moeten dingen verwijderd worden die verouderd zijn. Je blijft met zo’n archief bezig.

(Beeldtekst: Uit de oude doos. In het uitgebreide archief liggen ook stukken waar Henk zichzelf of oud collega’s in tegenkomt.)
(Henk bladert door een oud boek heen.)

HENK: Oh ja, ach ja. Het fotoboek uit de jaren zeventig. Dus mijn start bij de reclassering.

(Henk wijst naar een foto in het boek.)

HENK: Kijk, daar ben ik, in ’73. Geen jaar ouder geworden. Wel een beetje grijs, maar dat ben ik altijd al geweest.

(Henk bladert door het fotoboek heen.)

HENK: Waar blijft de tijd als je dit zo ziet?

(Henk pakt een schilderij uit de stellingen en laat deze zien aan de camera.)

HENK: Zo zie je nog eens wat.

(Henk wijst iemand aan op de foto.)

HENK: Ach, kijk eens. Jacques van der Bijl. Mijn oud collega met wie ik jarenlang hier als vrijwilliger het archief heb beheerd. Ach, wat leuk!

(Henk bladert door een boek heen en pakt een groot vel met foto’s.)

HENK: Dit zijn een aantal foto’s uit het geheime register van ontslagen gevangenen, uitgegeven door het ministerie van Justitie, bevattende circa 1700 signalementen en pasfoto’s van ontslagen maar nog gevaarlijk geachte gevangenen. Je zou je opa of je overgrootvader hier nog bij zien.

(Henk bladert door een ander boekje heen.)

HENK: De reclassering had in de loop der jaren vele tijdschriften en bladen voor medewerkers. Hier zie je bijvoorbeeld Horizontaal, ook jarenlang verschenen. Je ziet ook dat in 1984 de sportdag bij de reclassering een succes was met een volleybaltoernooi. Maar ook foto’s uit het verleden, bijvoorbeeld slechte vrouwen die worden gereclasseerd onder leiding van de zusters van de Stichting Sint-Jozef Patrocinium.

(Een foto van vrouwen die in een rijtje achter elkaar lopen, met een kruiwagen vooraan en hooivorken in de handen.)

HENK: Hier zie je ze. Aan het werk met die vrouwen. Ik weet niet of ze daarna nog slecht waren, hoor.

(Henk loopt naar een stellingskast toe en pakt iets van de plank. Een groene, oude collectebus.)

HENK: Dit is een van de collectebussen die bij de jaarlijkse reclasseringscollecte die vanaf 1937 tot 1976 is gebruikt.

(Meerdere collectebussen staan naast elkaar op de plank.)

HENK: Je moet je voorstellen dat daar mensen deur aan deur voor de reclassering liepen te collecteren. De minister, de dominees en pastoors riepen dan het volk op om mild te geven voor het mooie werk van de reclassering. Uiteindelijk is de stekker eruit getrokken, want het bleek toch dat van elke gulden minstens zestig cent aan kosten bleef hangen. Dus toen was het afgelopen.

(Henk zet de collectebus terug.)

(Beeldtekst: What’s in a name? Vanaf begin jaren zeventig tot midden jaren negentig spelen fusies en reorganisaties bij de reclassering. Dat gaat gepaard met wat naamsveranderingen. Henk licht toe vanachter een vlag met het logo van de in 1986 opgerichte Nederlandse Federatie van Reclasseringsinstellingen.)

(Henk houdt een vlag omhoog.)

HENK: Vaarwel ARV, in 1986. Hallo, Nederlandse Federatie van Reclasseringsinstellingen en negentien arrondissementale stichtingen, en dan: Hallo Reclassering Nederland in 1995!

(Beeldtekst: Spelenderwijs. Niet alleen boeken, posters en vlaggen maar ook een spel met een interessante achtergrond is te vinden in het archief.)

HENK: In mijn carrière ben ik betrokken geraakt bij de ontwikkelingen van de taakstraffen. Niet iedereen zat daar op te wachten. Maar uiteindelijk is het toch gelukt. En om mensen een beetje te enthousiasmeren is er een spel ontwikkeld. Het spel Kriem.

(Een rode roos met de titel, “Kriem’, wordt getoond.)

HENK: Ik zal jullie het spel eens even laten zien.

(Henk heeft het speelbord op tafel gelegd. Hij gooit een dobbelsteen en zet zijn poppetje een paar hokjes verder op het bord.)

HENK: Dit is de criminele carrière. En dit is deel van de dienstverlening waar de reclassering bij betrokken was.

(Henk wijst naar meerdere hokjes.)

(Beeldtekst: Van dienstverlening naar taakstraf. Voordat de taakstraf in 1989 in het wetboek van strafrecht kwam, sprak men van dienstverlening. Om medewerkers daar enthousiast over te maken werd in de jaren tachtig het spel Kriem ontwikkeld.)

HENK: En het aardige was natuurlijk dat er allerlei opdrachten waren; Hé, u probeert als curator 170.000 gulden van een geestelijk gestoorde plaatsgenoot te verduisteren. Gaat u er maar een keer over nadenken in de bajes.

(Er wordt een hokje met tralies en een bajesklant getoond.)

HENK: Dus het lijkt op het Monopolyspel.

(Beelden van dozen, mappen, boeken en het spel.)

(Beeldtekst: De oudste documenten uit het reclasserningsarchief dateren tot twee eeuwen terug en liggen apart opgeslagen. Henk heeft er speciaal een paar naar boven laten brengen. Deze stukken komen uit het inventaris dat in de jaren tachtig is gemaakt van alle stukken van 1823 tot 1986 die in Den Bosch waren verzameld na fusies van reclasseringsinstellingen. Dat inventaris is apart opgeslagen in de citadel van het Brabants Historisch Informatie Centrum.

De stukken zijn op aanvraag in te zien.

HENK: In het historisch archief, in de Citadel, bevinden zich ook echt hele oude stukken, zoals bijvoorbeeld het ontwerp tot oprichting van het Nederlands Genootschap tot Zedelijke Verbeteringen der Gevangenen door Suringar, Nierstrasz en Warnsinck in 1823. Dat is natuurlijk de voorloper van ons huidige Reclassering Nederland.

(De Citadel en enkele boeken verschijnen in beeld.)

HENK: Als je interesse hebt in deze historische stukken, dan kan je ze via de inventaris naar boven laten komen en dan kan je ze hier in deze studiezalen om me heen inzien. Je kunt de inventaris inzien op de website van het Brabants Historisch Informatie Centrum.

(Beeldtekst: www.bhic.nl.)

(Henk loopt het gebouw door. Beelden van buiten het gebouw verschijnen in beeld)

(Beeldtekst: Met het tonen van het laatste 100 jaar oude item sluit Henk af.)

(Henk loopt over een brug bij het Citadel heen.)

HENK: ik hoop dat jullie een mooie indruk hebben gekregen van het historisch archief van de reclassering en de prachtige plek hier bij de citadel in ’s-Hertogenbosch.

(Henk houdt een plaquette vast.)

HENK: Ik heb hier een plaquette ter gelegenheid van het honderdjarige bestaan van het Nederlands Genootschap tot Zedelijke Verbeteringen der Gevangenen. Wij vieren nu het tweehonderdjarige bestaan van de reclassering in Nederland en wij blijven nog steeds geschiedenis schrijven.

(Een droneschot van Henk die staat de zwaaien op een bruggetje bij de Citadel.)

(Beeldtekst: Henk Beukers werd kort na deze opnames onverwacht getroffen door gezondheidsproblemen. Hierdoor kan Henk zijn werk als vrijwilliger in het historisch archief van de reclassering niet hervatten. We zijn hem dankbaar voor al zijn inzet.

MUZIEK STOPT

LOGO VAN RECLASSERING NEDERLAND.