Hoe is het om een enkelband te dragen?

Mensen uit verschillende vakgebieden hebben een aantal dagen met een enkelband rondgelopen. Vrijwillig, om te ervaren hoe dat nou echt is. In hun verhalen zit een aantal overeenkomsten: de enkelband valt niet heel erg op, ze hebben allemaal een overtreding begaan en het was een bevrijding toen de enkelband weer af mocht.

Een aantal mensen, waaronder onderzoekers, journalisten, directeuren, officieren van justitie en een politicus, doet in deze periode ervaring op met het dragen van een enkelband, mét de bijbehorende voorwaarden waaraan ze zich moesten houden. In aanloop naar de campagne gingen deze mensen al ‘aan de band’:

• Han Moraal, voorzitter van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ)
• Erik de Borst, directeur Dienst Vervoer & Ondersteuning (DV&O) van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)
• Ewout Irrgang, directeur van de Algemene Rekenkamer
• Jacques Claessen, bijzonder hoogleraar herstelrecht Maastricht University

De enkelband is een middel voor de reclassering om te controleren of de drager zich aan de voorwaarden houdt. Bij een locatieverbod mag je op een bepaalde plek niet komen. Bij een locatiegebod moet je op afgesproken tijden ergens zijn. Die voorwaarden zijn bepaald door de rechter, officier van justitie of de gevangenis.

Grote impact

Vooropgesteld: de deelnemers aan de campagne realiseren zich dat een paar dagen met zo’n band lopen niet te vergelijken is met hoe het voelt als je de enkelband als echte strafmaatregel langere tijd moet dragen. Maar de impact van die paar dagen was bij de meeste deelnemers groter dan ze vooraf hadden gedacht.

Inbreuk op je privacy

Een enkelband dragen zorgt dat je er mentaal de hele tijd mee bezig bent. Claessen: “Je voelt je bijna een track and trace. Het is écht een inbreuk op je vrijheid en privacy. Niet alleen op je fysieke vrijheid, ook je psychische. Je voelt je minder spontaan, omdat je constant bezig bent met die enkelband en de voorwaarden die je vooraf hebt afgesproken met de toezichthouder.”

Overtredingen

Alle deelnemers gingen wel een keer de fout in en ervoeren zo hoe het is om aangesproken te worden op hun fout. Moraal: “Ik liep op de terugweg net een iets andere weg en daar begon de enkelband te trillen, gevolgd door een boos sms’je: Je bent in je verboden gebied, je bent nu in overtreding. Ga terug! Direct daarna een medewerker van de reclassering aan de lijn: je houdt je niet aan de afspraken! Sorry, sorry.”

Lange broek

Zowel Han Moraal als Erik de Borst kozen ondanks het warme weer en de vrije tijd voor een lange broek die de enkelband bedekte, maar waardoor ze juist opvielen. De Borst: “Langs de kant van het voetbalveld was ik de enige met een lange broek.”

Bevrijding

Voor De Borst waren de dagen met een enkelband eigenlijk niet zo zwaar: “Ik heb eigenlijk nauwelijks beperkingen in het dagelijkse leven ervaren. Douchen, slapen, sporten; het kan allemaal gewoon doorgaan. Misschien komt het ook omdat ik mij keurig aan de regels heb gehouden, want ik kan mij voorstellen dat als je dat niet doet, je je constant bespied voelt.”

Voor Moraal was dat anders: “Ik gebruik het woord ‘bevrijden’ bewust, want zo voelde het. 24 uur per dag gecontroleerd worden, thuisarrest hebben, in delen van de stad niet mogen komen, als je het toch doet een overheid die je meteen op je schouder tikt, en een enkelband die je permanent voelt.

Dat is beklemmend. Elektronische controle is serious business.”

Lees verder

• MR-online: “Voorzitter RSJ Han Moraal had na drie dagen wel genoeg van zijn enkelband”
• MR-online: “Jacques Claessen over vrijwillig huisarrest met een enkelband”
• Maastricht University: “Thuis in detentie? Professor Jacques Claessen ervaart het zelf”
• EenVandaag: “Enkelband als oplossing tegen personeelstekort in gevangenissen? Deze hoogleraar probeerde het zelf thuis uit”