Blog
Max Als Vuilnisman

Zingeving achter de vuilniswagen

Sandra is toezichthouder in de omgeving van Zwolle en maakt soms mooie dingen mee die ze graag deelt. Zo ook dit verhaal over Max, een cliënt die zingeving vond achter de vuilniswagen.

"Max heeft inmiddels zijn toezicht met vlag en wimpel heeft afgesloten, maar twee jaar geleden kwam hij bij me binnen als een schuchtere, boze man. Hij had zo’n houding van ‘ik maak toch alleen maar problemen, dus laat maar.’ Gebruikte drugs, had geen werk en was via een stapeling van problemen, strafbaar gedrag, justitie en een reclasseringstoezicht uiteindelijk bij mij aan tafel beland. Niet dat hij er enig vertrouwen in had dat het goed zou komen met hem – want dat was tot nu toe nog nooit gebeurd – maar goed, hij wilde het wel proberen.

TV’s in je hoofd

Gaandeweg de gesprekken bleek dat hij prachtige eigen-wijsheid in huis had. Zijn eigen taal, zijn eigen ideeën bleken elke keer de deur naar verandering. Zo legde hij me uit hoe ADHD voor hem voelde: “Dat is alsof je zeven TV’s tegelijk in je hoofd aan hebt en je alles moet volgen.” We bedachten samen dat het goed voor hem zou zijn een eigen ADHD-dagboek bij te houden, waarin hij met het noemen van het aantal TV’s beschreef hoe druk zijn hoofd was, zodat hij er rekening mee kon houden. Met twee tv’s aan in zijn hoofd was er nog veel mogelijk, maar bij zeven tv’s tegelijk was hij tot niets meer in staat en moest hij eerst opladen.

Uit de negativiteit

Zijn negatieve spiraal draaide en voorzichtig begon het beter te gaan. Hij stopte met drugsgebruik en vond werk achter de vuilniswagen. Het fysiek harde werken en het buiten zijn paste bij zijn temperament. Hij kon prachtig vertellen over hoe leuk hij zijn werk vond, helemaal als het begon te sneeuwen en hij midden in de nacht in de strooiwagen mocht rijden.

Ik kon mezelf zijn bij jou en durfde weer positief te denken

Maar wat me het meest is bijgebleven is hoe hij zingeving vond in zijn werk, lopend achter de vuilniswagen. Hij vertelde dat hij zich ineens realiseerde dat hij hielp om de stad schoon te houden. Dat hij dat niet voor zichzelf deed, maar voor de inwoners van die stad. En dat hij zich besefte hoeveel mensen er eigenlijk plezier hadden van zijn werk, want wat een puinhoop als die vuilnis niet werd opgehaald! Zo gaf dit werk zin aan zijn leven en hij gaf zin aan zijn werk.

Wijze lessen

Hij leerde mij hoeveel wijsheid cliënten soms zelf in huis hebben, hoe belangrijk het is om zinvol bezig te zijn en het gevoel te hebben dat je betekenis hebt in de maatschappij. Hij verraste mij al niet eens meer toen hij aan het eind van het toezicht tegen me zei: “Ik voelde mij een waardeloze koude steen aan de waterkant. Doelloos verwaterend. Een koud en levenloos object waarover mensen struikelden omdat ik in de weg lag. Maar de afgelopen jaren heb ik ontdekt dat ik ergens goed voor ben, dat ik belangrijk ben. Voor mezelf, voor anderen. Met mijn leven draag ik positief bij aan de wereld.”

Tja. Als een cliënt al uit zichzelf zulke inzichten opdoet gaandeweg het toezicht, wat is dan precies de rol en bijdrage van de toezichthouder? Daarover was Max duidelijk. Hij leerde zichzelf op een positieve manier kennen omdat ik als toezichthouder zijn potentie zag en hem dit spiegelde. Of zoals hij dat zelf ongeveer zei: “Ik kon mezelf zijn bij jou en durfde weer positief te denken.”

En dat deed mij denken een zin van Johann Wolfgang von Goethe die volgens mij beschreven staat in het Motivational Interview-boek:

"Benader iemand zoals hij is en hij zal zo blijven. Benader hem zoals hij kan worden en hij zal zo worden."  

Elke keer opnieuw."

Geplaatst op 16 september 2019