Reclasseringswerker Willy Topcu in Thema Reportage Zorg+Welzijn 'Bied meelopers perspectief'

THEMA Reportage ‘Bied meelopers een perspectief’

Onder bewoners in de Haagse wijken Moerwijk en Morgenstond neemt de ondermijnende criminaliteit toe. Reclasseringsmedewerker Willy Topçu doet er alles aan om zijn cliënten daar uit te houden. Met succes. 'Het gaat om contact maken, een menselijke benadering, bed, bad, brood en inkomen.

De reden dat een cliënt zich had laten verleiden om thuis een hennepkwekerij te beginnen, kon ze haarfijn uitleggen. Willy Topçu: ‘Elk jaar in september kreeg ze al buikpijn van de stress omdat ze straks weer geen geld zou hebben voor een sinterklaascadeautje voor haar dochtertje. En geen cadeau betekende dat het meisje als stout werd gezien op school.’

De georganiseerde misdaad had de vrouw in ruil voor crimineel geld het klusje laten uitvoeren. Hierdoor belandde ze zelf ook in de criminaliteit.

Topçu, medewerker bij Reclassering Nederland, leunt in het Haagse politiebureau Zuiderpark met zijn stoel tegen de muur. Zijn samenwerkingspartner Roel Rutten zit tegenover hem. Rutten begeleidt vanuit GGZ Parnassia wijkbewoners met sociaal-maatschappelijk en psychische problemen. Samen pakken ze de ondermijning in de wijken Moerwijk en Morgenstond aan.

Topçu houdt in opdracht van justitie toezicht op verdachten en veroordeelden en gaat na of zij zich houden aan de voorwaarden die de rechtbank hen heeft opgelegd. Hij adviseert het Openbaar Ministerie met een plan van aanpak hoe veroordeelden weer goed en veilig kunnen terugkeren in de maatschappij en zorgt dat zij krijgen wat zij daarvoor nodig hebben. Topçu: ‘Maar ik laat mijn cliënten ook het perspectief van de slachtoffers en de maatschappij zien.’

Lamgeslagen

Topçu is overtuigd. Ondermijning aanpakken lukt alleen als je opdrachtgevers repressief aanpakt en de meelopers een alternatief perspectief biedt, weg van de criminaliteit. ‘Door kopstukken streng te straffen laat je zien dat criminaliteit niet loont.’ Met zijn samenwerkingspartner en met hulp van de gemeente en de woningbouwcorporatie zorgt hij dat ‘meelopers’ na gesprekken met hen snel werk, coaching of een dagbesteding krijgen en eventueel een nieuw onderdak en hulp via de Wmo.

Dat lukt vaak al binnen een week. Topçu: ‘Via maatwerk zorgen we dat mensen een fundament krijgen om weer hun eigen leven in te vullen. Vaak willen ze dat ook wel, maar weten ze niet hoe.’

Om goed op de hoogte te zijn van de problematiek werkt Topçu vooral in de wijk. Hij bezoekt er zijn cliënten en heeft regelmatig contact met partijen en personen die daar actief zijn, zoals de wijkagenten die de rust en veiligheid in de wijken moeten vergroten.

Elke week voert Topçu overleg met Rutten. Ze merken dat ggz-cliënten steeds vaker worden ingezet in de drugshandel. Rutten: ‘Er is forse multiproblematiek bij vooral zorgmijders. Ze zijn financieel van de regen in de drup geraakt, lamgeslagen en teleurgesteld in het systeem. Zo zat een man al een jaarlang met een plaat voor zijn kapotte raam omdat de woningbouwcorporatie niet kwam opdagen. Terwijl ik meteen voor hem kon regelen dat het gerepareerd werd.’

Agressieregulatie-probleem

Buiten voor de deur van buurthuis Heeswijkplein staat cliënt Dennis al te wachten als Topçu komt aanrijden. In de kelder zet hij stoelen klaar voor zijn bezoek en steekt meteen van wal. De geur van wasbenzine lijkt hem niet te deren. Dennis is een vijftigjarige getatoeëerde reus. Regelmatig wijst hij naar zijn armen met de tekst No Surrender No Mercy en de letters GS Goed Sociaal. Op zijn hoofd draagt hij een petje met logo van de Rolling Stones. Hij was gebruiker en dealer van coke en wiet en maakt nu soms anderen hardhandig duidelijk daarmee te stoppen, zoals het dealertje van zijn bovenbuurman.

Met hulp van Topçu en Parnassia is Dennis uit de criminele wereld gestapt. Nu zorgt hij vier dagen in de week in het buurthuis voor koffie en het schoonhouden van de boel. Dat levert hem 25 euro per week extra op naast de 60 euro die hij ontvangt via zijn bewindvoerder.

‘Wat heb ik ook alweer Willy?’ ‘Een agressieregulatie- probleem.’ ‘O ja. Ik kan niet tegen onrecht. Elke dag als de agressie in mijn hoofd te groot wordt, bel ik Willy om te vragen wat ik moet doen.’ Topçu begeleidt Dennis al vierenhalf jaar. Hij wilde hem overdragen aan de reguliere opvang in de wijk maar Dennis weigerde. Voor zijn eigen veiligheid. ‘Bij die hulpverlener krijg ik steeds een bandje als ik bel en hij belt nooit terug. Willy is mijn vertrouwenspersoon en altijd bereikbaar, ook ’s avonds.’

Dennis is blij dat hij uit het wereldje is gestapt, al moest hij wel wennen aan zijn nieuwe wereld met die andere vrienden. ‘Van mijn oude vrienden ligt de helft onder de zoden en de andere helft zit vast.’ Geld mist hij nu altijd. ‘Daar moet ik mee leren leven. Vroeger kreeg ik 1000 euro voor een ritje en maakte ik 1200 euro op aan xtc-pillen, zuipen, hoeren en snoeren.’ Ze vragen hem nog weleens voor een klus. Maar hij is er klaar mee. Einde oefening.

Zolang het goed met je gaat, hoef je niet meer achterom te kijken en heb je wat te verliezen, zegt Topçu. Dennis: ‘Ik wil het mijn vader, stiefmoeder en moedertje niet meer aandoen. Als ik weer vast kom te zitten, heb ik niks en niemand meer. En wie zorgt er dan voor mijn katten?’

Op hun tenen lopen

Bij slechts één van zijn 25 cliënten werd het afgelopen jaar een voorwaardelijke straf toch ten uitvoer gelegd, zegt Topçu in de auto op weg naar zijn volgende cliënt. Wat maakt hem zo succesvol? ‘Contact maken en een menselijke benadering. Pas als je een luisterend oor biedt en duidelijk communiceert, krijg je het vertrouwen en kun je met cliënten aan gedragsverandering werken.

Ik vraag wat ze nodig hebben, help ze subdoelen te stellen en die te realiseren. Het is belangrijk dat bed-bad-brood in orde zijn en dat ze inkomsten hebben, anders blijven ze op hun tenen lopen en kunnen ze nooit overleven. Maar hun situatie blijft kwetsbaar.’

Louis Vuittontas

Cliënt Peter, niet zijn echte naam, wacht Topçu fris gewassen en goed gekleed op in een speeltuin. Samen met een vriend heeft hij een servicebedrijf en nu wordt hij verdacht van het in bezit hebben en verhandelen van harddrugs. Al ontkent hij. Peter is voorgeleid en zat twee maanden vast. Zijn voorlopige hechtenis is geschorst in afwachting van het strafproces. Wel moet hij zich onder andere houden aan de afspraken met de reclassering.

Peter, die zich volgens Topçu erg liet beïnvloeden door vrienden, is geschrokken van wat er op hem afkwam toen hij werd gepakt. Van al zijn vrienden bleef nog maar een klein kluitje over en hij kreeg gedoe met zijn familie en schoonfamilie. Alles moest hij bovendien inleveren terwijl zijn vriendin hoogzwanger was: zijn huis, auto, televisie, telefoon, laptop, zonnebrillen, de Louis Vuittontas van zijn vriendin. ‘Ik deed heel veel mensen pijn.’

Met Willy heeft hij een klik, zegt Peter. ‘Willy gunt me oprecht het beste en zit heel dicht op mijn zaak. Ik kan hem alles vertellen. Hij luistert goed en is geen betweter.’ Topçu: ‘Peter pakt zijn verantwoordelijkheid en werkt keihard voor zijn vriendin en hun kindje. Hij leert snel. Voor mij is het vooral belangrijk dat Peter afstand neemt van de nepwereld waarin hij zat, dat hij laat zien dat hij daadwerkelijk wil veranderen en dat wat hij heeft gedaan niet nog een keer gebeurt.’

bron: Zorg + Welzijn, door Karin van Lier

foto: Kiki Groot