Toen Vanessa* (34) werd aangehouden vanwege medeplichtigheid aan een druggerelateerd delict, wist ze niet wat ze kon verwachten. Ze kwam voor het eerst in aanraking met justitie en bracht tijd door in hechtenis. “Ik ben hier beland toen ik in een moeilijke situatie zat en niet de juiste keuzes had gemaakt. Ik zat in een slechte relatie en op het eind ben ik alles kwijtgeraakt.” Het voorarrest bleek een belangrijke gebeurtenis in haar leven te zijn. “De tijd die ik vast heb gezeten heeft mij goed gedaan en daar ben ik heel dankbaar voor.” Het gaf Vanessa de kans om met haarzelf aan de slag te gaan. “Je begint na te denken over de dingen die je hebt gedaan en hoe jouw leven eruitziet. Toen ben ik erachter gekomen dat dat allemaal niet zo goed zat.”
Vanessa werd na drie maanden geschorst uit preventieve hechtenis. In het kader van een schorsingstoezicht wordt zij begeleid door reclasseringswerker Malik. Hij kan zich nog goed de eerste ontmoeting herinneren. “Ze kwam toen samen met haar ex. Ze was fysiek heel zwak. Het was een paar botten bij elkaar.” Na een paar afspraken besloot Malik de toezichtgesprekken op een andere manier vorm te geven. “Hij is hier twee keer geweest. Na de derde keer heb ik gezegd: ‘Je hoeft niet meer te komen.’ Hij nam altijd het gesprek over. Terwijl ik juist van Vanessa wilde horen hoe ik haar verder kon helpen.”
Gevangen in een relatie
Malik bleek het bij het rechte eind te hebben. Vanessa: “Mijn partner was heel beheersend. Als hij zei, ‘Je moet dat doen’, dan deed ik dat. Ik had geen kans om nee te zeggen en dat durfde ik ook niet. Malik heeft dat heel snel doorgehad. Doordat mijn vriend niet meer mocht komen, kreeg ik de kans om tegen Malik alles eerlijk te vertellen. Mijn partner had mij zo afgezonderd dat ik met niemand contact mocht hebben. Niet met mijn zoontje, niet met mijn familie. Malik heeft mij, samen met mijn psycholoog, echt geholpen om stappen te zetten. Om helemaal bij hem weg te gaan. Dat was mij zonder hen niet gelukt.”
Malik: “Vanessa was gevangen genomen door haar partner. Probeer je eens voor te stellen dat de raamluiken omlaag gaan wanneer ze thuis was, dat ze de telefoon moest inleveren zodat hij kon zien met wie ze heeft gesproken en wat ze heeft gezegd. Ze raakte alles kwijt en werd door hem gezien als een bron van inkomen. Ik heb praktijken gezien waar hij zelfs haar moeder onder druk zette, ‘Je moet nu 5000 euro geven.”
“De zaak begon pas echt te lopen toen ik zag dat hij haar mishandeld had. De blauwe ogen, de open lip. Toen dacht ik: ‘Dit is het moment. Nu moeten we het echt bespreken.’ Voorheen was daarover praten onmogelijk. Maar ineens ontplofte het bij Vanessa, ‘Zo kan het niet langer. Ik wil een einde maken aan de situatie waarin ik nu leef.’”
Aangifte
Vanessa voegt daad bij het woord en doet aangifte tegen haar vriend. Een spannende periode breekt aan. “Er is een apart nummer gekomen dat ik ’s avonds en in de weekenden kon bereiken voor als het mis zou gaan,” vertelt Vanessa. Ook Veilig Thuis komt in beeld, dankzij de hulp van Malik. “Voor mij was het geruststellend, dat er mensen waren die mij zouden helpen, zouden steunen. Dit gevoel heeft ervoor gezorgd dat ik die stappen kon ondernemen en het vol wist te houden. Als ik die mensen niet achter mij had staan, dan had ik dat nooit gedurfd.” Het was de eerste keer dat Vanessa hulp kreeg in haar leven. “In het verleden had ik liever mijzelf gekwetst om anderen goed te doen, maar dan kwam ik zelf in de problemen.”
Herenigd met haar zoon
Inmiddels zijn we enkele maanden verder. Verschillende doelstellingen voor het toezicht van Vanessa zijn al behaald, waaronder het herkennen van risico’s en het zetten van stappen om uit lastige situaties te komen. Daarnaast was het voor Vanessa belangrijk om meer voor zichzelf op te komen en een goede sociale cirkel op te bouwen. “Dat lukt nu echt goed en daar ben ik natuurlijk heel blij mee. Ik heb weer contact met mijn zoontje en zijn vader. We bellen elke dag een paar keer. Gisteren was ik onderweg en ben ik op de terugweg bij hem gestopt en zijn we samen wezen eten.” Het staat in schril contrast met de periode van zestien maanden, waarin ze haar zoontje niet mocht zien of spreken.
Verder is Vanessa ook begonnen met de Cognitieve Vaardigheden (CoVA) training. Tijdens deze training leren deelnemers ‘eerst te denken, dan te doen’. Hierdoor nemen ze minder impulsief beslissingen en oefenen ze hoe ze anders kunnen omgaan met probleemsituaties, waardoor deze training aansluit bij de doelstellingen van het toezicht.
En nu?
Ondanks dat Vanessa goed op weg is om haar doelstellingen te behalen en de volgende stap te zetten in haar leven, is het einde nog niet in zicht. Er lopen verschillende rechtszaken waarbij haar ex mogelijk betrokken is, maar ook de zaak waarin Vanessa zelf terechtstaat, is nog niet afgerond. Malik: “Ik hoop dat de rechter ziet dat Vanessa slachtoffer is geweest. Dat ze op dat moment emotioneel en sociaal zwak was en dat ze geen kant op durfde te gaan.” Hij wendt zich naar Vanessa en voegt toe, “Je kunt niet zeggen dat je het niet wist. Je had de politie kunnen bellen. Aan de andere kant: onder welke omstandigheden heb je gehandeld? Ik hoop dat je een goede advocaat en rechter hebt die dat in zijn beslissing meeneemt.”
Toch weerhouden de lopende zaken Vanessa er niet van om verder te gaan met haar leven. “Tuurlijk zit het altijd in je achterhoofd, ‘Wat gaat er gebeuren als ik mijn hele toekomst opbouw en na anderhalf jaar komt de zitting, en ik krijg dan een straf?’ Maar dat houdt mij niet tegen om toe te werken naar mijn dromen. Ik probeer het beste van mijn leven te maken. Dan kun je zelfs na een straf nog naar het gewone leven terugkeren, in plaats van in de ellende belanden.”
* Vanwege veiligheidsredenen is ervoor gekozen om een alias te gebruiken. De echte naam van Vanessa en haar toezichthouder zijn bekend bij de communicatieafdeling.
Sta je niet onder toezicht maar ben je wel slachtoffer van huiselijk geweld? Bel dan gratis naar 0800-2000 (Veilig Thuis) voor meer informatie.