Als jongen van 13 had Rivelino Rigters het al flink voor zijn kiezen gehad. Zijn vader die voor zijn ogen doodging, het leven op straat in Amsterdam-West met drugsdealers en pooiers als rolmodellen, vrienden die hem meetrokken in een leven van criminaliteit. Maar alles veranderde toen hij tijdens een voetbalkamp Amerikanen uit Philadelphia ontmoette. Rivelino kreeg een doel in zijn leven: een voorbeeld zijn voor de jongens in zijn buurt, met muziek als rode draad.

Bij de groep jongerenwerkers uit Philadelphia voelt hij zich meteen thuis. “Het was bizar. Hun energie, de interesse die ze in elkaar en in mij hadden. Zo anders dan bij mijn vrienden, die ik nooit echt vertrouwde.” Ze praten met hem over God, over wie hij is, wat hij wil met zijn leven. Hij ontdekt zijn talent voor muziek, leert gitaar spelen, richt zijn eigen band op, begint zijn eigen muziek te schrijven. “Er ging een wereld voor me open.”

Gospel en rap in de gevangenis

Zijn talent voor rap en gospel gaat niet ongemerkt voorbij. Via via komt Rivelino in contact met een DJ van de EO, die in zijn radioprogramma op 3FM veel aandacht besteedt aan rap. “Of ik een workshop rap wilde geven aan jongens van 14 in de buurt. Prima.” Gespeend van enige kennis ging Rivelino aan de slag. En het werkte. “Die jongens waren razend enthousiast. Voor ik het wist gaf ik meerdere workshops per week en verdiende ik een leuke cent.” Intussen begint zijn band ook succesvol te worden en speelt hij onder andere in gevangenissen. En daar komt het inzicht.

Rivelino: “Ik sta op een avond in de gevangenis te spelen en zie opeens één van de jongens uit mijn workshop tussen het publiek. Een getalenteerde rapper die nu dus in de bak was beland. Ik schrok ervan, en ging na het optreden naar hem toe. ‘Wat doe jij nou hier man?’, vroeg ik hem. Een duidelijk antwoord kwam er niet, maar bij mij klikte het in mijn hoofd: hier moest ik iets mee. Met dit soort jongens, en met muziek.” Later voegt Rivelino hier nog storytelling aan toe. “Altijd als ik mijn verhaal vertel, gebeurt er iets met de jongens die luisteren. Ook zij hebben een verhaal dat de moeite van het vertellen waard is. En iedereen heeft een talent dat hij kan bieden aan de wereld. Er ontstaan mooie dingen als je inzet toont en de juiste mentaliteit hebt. Dat probeer ik jongens bij te brengen.”

Mijn toezichthouder vond het wel een goed idee

Criminal Minded

Samen met vriend Georgios Lazakis richt hij de stichting Criminal Minded op: het doel is om jongeren van de straat een kans te bieden hun talenten te ontplooien en een andere levensweg in te slaan, met muziek als leidraad. Met hulp van een kennis bij het Openbaar Ministerie komen ze ook in contact met de reclassering, die een pilot wel aandurft: ze mogen 10 jongeren die onder toezicht van de reclassering staan onder hun vleugels nemen. In 12 workshops leren ze hen om hun talenten te ontwikkelen. Naast dat er veel aandacht is voor bijvoorbeeld dans, schrijven van rapteksten, beats creëren, video’s maken, gaat er ook veel tijd zitten in het zogenaamde broodwerk: hoe kun je inkomen genereren om te kunnen investeren in je talent? En hoe zet je dromen om in haalbare doelen? Onderzoekers en studenten van de Hogeschool Utrecht haken aan en onderzoeken de formule van Criminal Minded vanuit het lectoraat ‘Werken in Justitieel Kader’ en ‘Participatie en Stedelijke ontwikkeling’. Met wat bijschaven start in 2018 de tweede groep. De afdeling Werk, Participatie en Inkomen van de gemeente Amsterdam haakt aan om deelnemers te informeren over en te motiveren voor betaald werk.

Sandro is één van de jongens in deze tweede lichting. Een schuchtere jongen, die ondanks zijn moeilijke jeugd met een frisse blik in het leven staat. Sandro: “Mijn toezichthouder vond het wel een goed idee als ik mee ging doen met Criminal Minded.” Glimlachend: “Ik was zelf niet direct overtuigd, met name door de naam. Ik wilde niet met criminelen geassocieerd worden.” Maar zijn nieuwsgierigheid wint het van de twijfels en hij gaat van start. Zijn liefde voor video en animatie wordt nieuw leven in geblazen en hij blijkt een voorbeeld voor de andere jongens in zijn groep. Ook biedt Sandro op eigen gelegenheid aan om te koken voor de groep. Hij krijgt een budget en laat zien dat hij talent heeft voor ondernemerschap. Rivelino: “Zijn kip uit de oven smaakte opperbest! En ik ben trots op hem. Sandro is heel positief, heeft echt een goede instelling. Hij denkt mee, heeft een ondernemende geest. Iets waar de andere jongens iets van konden leren.” De complimenten doen Sandro stralen: “Ik wil zijn zoals Rivelino: een inspiratie, iemand tegen wie jongeren opkijken. En zijn programma heeft me geleerd dat ik dat misschien wel in me heb.”

Het heeft me gemotiveerd positief te blijven denken

Hoe nu verder?

Inmiddels breidt Criminal Minded zich langzaam uit en is er interesse vanuit verschillende hoeken. Zo start de gemeente Amsterdam binnenkort een serie van 10 workshops onder de naam ‘Creative Minded’ als onderdeel van een creatief of muzikaal re-integratietraject, praten Rivelino en Georgios met de gemeenten Utrecht en Arnhem en gaan zij begin oktober aan de start in de gevangenis in Alphen.

De reclassering blijft kandidaten aanleveren voor het project. Het criterium: enthousiasme. Want Creative Minded kan zomaar de poort naar een ander leven zijn. Of zoals Sandro het zegt: “Het heeft mij gemotiveerd positief te blijven denken. En dat verandert alles.”

Meer weten over het traject en contact opnemen? Dat kan via http://www.criminalminded.nl/