Sergej was twee jaar oud en woonde met zijn ouders in Armenië toen het daar onveilig voor hen werd en ze op de vlucht sloegen naar Oekraïne. Toen hij 11 was, moesten ze opnieuw weg en belandden ze in een AZC in Markelo. Weer enkele jaren later verhuisde het gezin naar Enschede, waar Sergej niets met school had maar des te meer met de vechtsport Taekwondo. “Ik was een ontzettend druk, maar ook getraumatiseerd kind, en vond in het vechten mijn uitlaatklep.” Hij blijkt een groot talent en schopt het op zijn 18e zelfs tot de Europese Kampioenschappen waar hij 3e wordt, maar inmiddels gaat zijn strenge vader elders wonen, waardoor Sergej een nieuw hervonden vrijheid ervaart. “Het strenge regime van mijn vader viel weg. Zodra ik kon, liet ik taekwondo voor wat het was en begaf me steeds meer op straat. Kreeg daar foute vrienden. En als iets me niet zinde, dan begon ik te meppen. Ik was klein van stuk, maar mensen wisten dat ze niet met me moesten sollen.”
Als zijn vader na een tijdje weer terugkomt bij het gezin, verwacht die een kampioen Taekwondo thuis te treffen. Sergej op zijn beurt verwacht en hoopt bevestiging van zijn vader te krijgen, en beiden schieten te kort. Het brengt spanningen met zich mee, net zoals het straatleven dat ook doet. Sergej raakt verslaafd aan drugs en medicijnen. “De PTSS die ik had opgedaan werd niet behandeld, die drukte ik de kop in met grote hoeveelheden pijnstillers.”
Ik moest ook ontdekken: wie ben ik zonder de drugs, zonder de vechtsport, zonder de straat?
Met zeven verschillende soorten middelen in zijn lijf
Maar dan wordt Sergej drie jaar geleden opgenomen bij de detox afdeling van De Hoop, waar hij een intensief traject start. “Ik kwam zwaar onder de pijnstillers binnen, dus afkicken was prio 1. Ik dacht dat het daarmee ophield: even afkicken en ik ben hier weer weg. Maar ze verzekerden me al snel dat ik een levenslang traject in ging; het zou me alles kosten, mijn vrienden, mijn netwerk, mijn omgeving, alles.” Na een initieel intern protest gaf Sergej eraan toe. “Ik wist dat ik moest veranderen, maar ik moest ook ontdekken: wie ben ik zonder de drugs, zonder de straat, zonder taekwondo en zonder mijn vrienden? Gaandeweg leerde ik waar ik heen wilde in het leven: ik had de ervaring wel, maar hoe kon ik die dusdanig inzetten om mensen te helpen? Want dat dat was wat ik wilde, had ik inmiddels wel ontdekt.”
Stage bij de reclassering
Sergej werkt intussen bij de Jeugdkliniek van de Hoop, is bokstrainer in Dordrecht en is bij de Hoop aan een opleiding tot Ervaringsdeskundige begonnen. Hij leert er alles over motiverende gesprekstechnieken, hoe je empathisch luistert, hoe je iemands talenten boven tafel haalt en deze ondersteunt, over empowerment (krachtgericht hulpverlenen). En de opleiding vereist ook een stage, die hij loopt bij ons in Zuid-Holland Zuid. “Ik heb zelf ook onder toezicht gestaan bij de reclassering en dat was voor mij een heel positieve ervaring. Mijn reclasseringswerker werkte vanuit de relatie: hij kwam bij ons thuis, kende mijn ouders, hoe hij het deed vind ik een mooi voorbeeld.”
Sowieso is Sergej erg te spreken over zijn huidige collega’s: “Ik zie hoe collega’s werken: sommigen vanuit de regie, anderen vanuit vertrouwen. Het is mooi om te zien hoe verschillend ze werken, maar één ding hebben ze gemeen: ze werken vanuit hun hart. Ze houden van hun werk, ze doen dingen niet vanuit verplichting maar uit de wil om de cliënt te helpen. Ze hebben geen 9 tot 5 mentaliteit, ze zetten extra stappen. Dat vind ik mooi.”
Soms kijken we alleen naar slecht gedrag en beperkingen. Een ervaringsdeskundige kan dan uitkomst bieden
Wat doet een stagiaire ervaringsdeskundige?
Sergejs werk bij de reclassering vat hij in een mooie alliteratie samen: “Ik ben bruggenbouwer, belangenbehartiger en bondgenoot. Ik luister naar wat de cliënt nodig heeft en vertaal wat de toezichthouder bedoelt, en tegelijkertijd kan ik me heel goed inleven in de cliënt omdat ik zelf ook in zijn schoenen heb gestaan. Tegelijk kom ik ook voor de belangen van de cliënt op; stel dat hij iets anders wil van de toezichthouder, dat niet tegen hem durft te zeggen maar wel tegen mij, dan kan ik dat weer met de toezichthouder bespreken.” Het voordeel dat een ervaringsdeskundige naast de toezichthouder ook met cliënten spreekt, ziet hij duidelijk: “Als ervaringsdeskundige denk ik vooral in mogelijkheden en bij een toezichthouder kan het soms zo zijn dat zijn denkwijze bepaalde opties in de weg staat. Soms kunnen we door al het verkeerde gedrag van een cliënt de mogelijkheden missen, door alleen naar het slechte gedrag en de beperkingen te kijken. Een ervaringsdeskundige kan dan uitkomst bieden.”
De zon achter de wolken
Het leven lacht Sergej weer toe, en dat mag hij op zijn conto schrijven. Na deze opleiding gaat hij een vervolgopleiding Ervaringsdeskundige doen in Rotterdam. Ook heeft hij gesprekken over huisvesting en mag hij binnenkort buiten de kliniek om zijn leven weer gaan vormgeven in een zelfgehuurd huisje en zonder behandeling. Sergej: “Ik heb hard aan mezelf gewerkt en ben intussen drie jaar clean. Ze schatten me goed genoeg in om dit te kunnen en dat voelt echt geweldig.” Over zijn werk als ervaringsdeskundige wil hij nog één ding kwijt: “Je bent geen deskundige doordat je de ervaringen hebt, je bent deskundig als je je ervaringen leert toepassen. En dat wil ik kunnen. Dan kan ik denk ik van groot belang zijn voor organisaties als de reclassering.”