Ten eerste: Coördinator EM wat houdt dat precies in?
“Het is een brede en veelzijdige functie. Als Coördinator Elektronische Monitoring coördineer je de instroom, het verloop en de uitstroom van EM-zaken waarbij je oog houdt voor de kwantiteit en de kwaliteit van het werk. Je verdeelt de zaken, dus je weet welke reclasseringswerker welke zaak heeft. Ook maak je roosters voor achterwacht en bereikbaarheidsdiensten. Zo houd je overzicht en ben je vraagbaak voor alle EM-specialisten. Als zij bijvoorbeeld vragen hebben over de techniek of daarin tegen problemen aanlopen melden ze dat bij ons. We verzamelen die info en bespreken dat vervolgens met de leverancier van de EM-apparatuur of de Dienst Vervoer & Ondersteuning van DJI (gevangeniswezen, red.) die de aan’ en afsluitingen van de enkelband doen. Als het iets is wat breder speelt kan ik het opschalen naar een landelijk overleg van alle Coördinatoren EM. Tegelijkertijd ben je ook aanspreekpunt voor DV&O en de leveranciers van EM binnen een regio. We hebben ook allemaal een caseload van ongeveer 50 procent dus in die zin ben je als Coördinator EM ook een soort ‘meewerkend voorman’ . In mijn rol hou ik ook heel bewust oog voor het welzijn van het team van EM-specialisten.”
Het welzijn van de EM-specialisten? Hoezo?
“Ja, ik voel me daar verantwoordelijk voor, want reclasseringswerkers met EM-specialisatie zijn in de regel harde werkers, loyaal en zeer betrokken bij hun werk. Ze doen vaak om vijf uur de telefoon niet uit. Ze hebben gemiddeld genomen ook meer zaken met een hoger risico. Die bevlogenheid is geweldig en tegelijkertijd moet ik daarin soms ook wel wat sturen om te zorgen dat mensen zichzelf niet voorbij gaan rennen. Een van de dingen die ik daarin belangrijk vind, is dat de EM-specialisten kunnen doen waar ze energie van krijgen. Als iemand de verdeling bijvoorbeeld leuk vindt om te doen, of om op een hogeschool bij te dragen aan een opleiding dan wil ik die ruimte geven. En in de verdeling van de zaken vind ik het belangrijk om een goede match te kunnen maken, want we zijn allemaal anders. Waar ik zelf niet heel warm meer voor loop, zijn het type jongeren die ja zeggen en nee doen, terwijl dat voor ander collega’s juist een uitdaging is waar ze graag hun tanden in zetten.
Ik zeg wel eens met een knipoog dat ik meer van de bejaardenreclassering ben want de oudere doelgroep is meestal wat duidelijker in hun weerstand. ‘Ach Aukje, dat gezeik’, verzuchten ze dan. Dat directe past beter bij mij. In de ideale situatie houd je daar in de verdeling mee. Door werkdruk en de snelheid waarmee sommige EM toezichten moeten starten lukt dat nu niet altijd.”
Wat trok jou aan in het werken met de enkelband?
“Hmmm”, zegt Aukje, denkt even kort na en zegt dan met een veelbetekenende blik. “Zonder de 'gewone toezichten' (De meer voorkomende varianten van toezicht, waarbij een voorwaardelijk strafdeel is opgelegd bij een toezicht van meestal twee jaar, red.) tekort te willen doen, leek dat me een beetje saai. Toezichten met een enkelband duren in de regel wat korter en je zit er direct meer ‘in’, wat mij meer aanspreekt. Ik ben dan ook meteen begonnen als EM-specialist toen ik in 2016 de overstap van Veilig Thuis naar Reclassering Nederland maakte. Wat ik ook leuk vind is het stukje techniek. Dat maakt het werk echt anders dan het normale toezichthouden. Je denkt na over risico’s en het inrichten van verboden gebieden om slachtoffers te beschermen.” En dan resoluut: “Het is gewoon een heel mooi middel om te kunnen controleren of iemand zich aan de z’n locatiegebod houdt of dat iemand een verboden gebied betreedt. Dat doen we met EM. Ik hoef niet te vragen of iemand thuis is, ik zie dat in het systeem. En als iemand nu een overtreding maakt, kun je het direct zien en actie ondernemen. Je kunt dus sneller schakelen. In het werken als EM-specialist zit je wat mij betreft ook meer in de casus.
Je loopt dan het huis door en krijgt meteen al een eerste beeld van iemands leefomgeving
De aansluiting van de enkelband is meestal thuis. Wanneer wij een deeladvies schrijven over of EM op een bepaald adres mogelijk is, gaan we daar op huisbezoek en spreken met de ‘achterblijvers’, je loopt dan het huis door en krijgt meteen al een eerste beeld van iemands leefomgeving. Ook zijn de kaders helder. Je hebt een enkelband en moet je aan de voorwaarden houden. Punt. Daar hoef je geen discussie meer over te voeren. Sowieso zijn mensen vaak blij dat ze weer buiten zijn, wat maakt dat ze bij aanvang al meer meewerkend zijn.”
Wat voor voordelen heeft EM nog meer volgens jou?
“Met een enkelband kun je structuur aanbrengen, iemand in een ritme krijgen. Mensen moeten zich aan hun rooster houden en dus op tijd vertrekken naar hun dagbesteding en ook weer op tijd thuis zijn. Daarnaast richten we ons ook op het versterken van positieve rollen. De enkelband hybride inzetten noemen we dat. Iemand is veroordeeld voor een delict, is dus dader en daar praat je over. Wat maakt dat je dit gedaan hebt? Maar iemand heeft bijvoorbeeld een positieve rol als vader. Die versterken we graag. Als iemand dan bijvoorbeeld mee wil helpen bij de voetbaltraining van zijn zoon, kunnen we daar in overleg de mogelijkheid voor bieden in iemands rooster.”
Wat voor lastige dingen kom je tegen in het werk?
“Wat mij betreft moet er altijd sprake zijn van proportionaliteit, nut en noodzaak voor het toepassen van de enkelband, want het is niet niks voor de dragers. Soms kun je daarover discussie voeren met een opdrachtgever. Tussen de papieren werkelijkheid van iemands dossier en hoe wij de enkelbanddrager in de praktijk zien kan een groot verschil zitten. Bijvoorbeeld wanneer iemands gezondheidssituatie dusdanig verslechtert dat je kunt concluderen dat de risico’s eigenlijk nihil zijn geworden omdat iemand geen tien stappen meer kan zetten. Die zienswijze wordt niet altijd overgenomen en dan moet je toch door. Of dat er het verzoek komt om in verband met vluchtgevaar voor de zekerheid een gedetineerde een band om te leggen zodat die dan op bezoek kan bij zijn zwangere vriendin.” Aukje met lichte verontwaardiging in haar stem: “Ja, daar is de enkelband niet voor bedoeld, want vluchtgevaar is een contra-indicatie.”
“Ook kan dit werk belastend zijn in de zin van de dingen die je leest en ziet in dossiers en een proces verbaal. Dat kan echt heftig zijn. We moeten er naar elkaar toe eerlijk over zijn dat dat ook impact heeft en er niet stoer over doen dat ‘die dingen er nou eenmaal bij horen’. In ons team van EM-specialisten druk ik iedereen op het hart om dit soort dingen bespreekbaar te maken. Wat je meemaakt met enkelbandragers kan ook impact hebben. Die zijn soms boos maar dat gebeurt eigenlijk vrij weinig. Als het gebeurt, kan dat je toch raken. Toch zijn het vaak de meer onderhuidse dingen die je een ‘unheimisch’ gevoel geven die aan je gaan knagen. Voorbeeldje: tijdens een aansluiting met een collega erbij vroeg degene die de band om kreeg ineens aan me: ‘Aukje, rijd jij in een Volvo met dit en dit kenteken?’ Ik was even van m’n à propos, maar ontkennen had weinig zin dus ik zei: ‘Ja, maar hoezo dan?’ Hij zei: ‘Ja, ik zag dat je auto aan het einde van de straat stond en jullie bleven zolang zitten.’ Hij had ons blijkbaar de hele tijd in de gaten gehouden, terwijl we op een aardig grote afstand van zijn huis stonden. Dat zegt ook wel wat over de soort mensen die wij onder toezicht krijgen. Ik vraag bij de zwaardere categorie ook altijd: ‘ Joh, hoe veilig ben je? Heb je het idee dat je moet omkijken?’ Voor hun, maar ook voor onze veiligheid wil ik dat weten zodat ik indien noodzakelijk maatregelen kan treffen en iemand niet meer op kantoor spreek of overdraag naar collega’s die gespecialiseerd zijn in het werken met de zwaarste categorie cliënten.
Voor al deze dingen geldt overigens dat we dat samen bespreken in onze casuïstiek overleggen, waarin we met alle EM-specialisten samenkomen. Daarin bespreken we alle voorvallen. Soms is er gezonde discussie over een casus. Bijvoorbeeld iemand die dakloos is, komt die in aanmerking voor EM? Ik zeg dan zeker niet meteen nee, zeker als er slachtofferbelangen zijn. Dat zijn interessante discussies over de interpretatie van de regels, de technische haalbaarheid, nut, noodzaak, proportionaliteit en slachtofferbelangen. Voor mij is daarbij de insteek dan: Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan.”
Jullie kunnen nog wel versterking gebruiken binnen het EM-team begrijp ik. Naar wat voor collega’s ben je op zoek, wat maakt een goede EM-specialist?
“Nou, je hebt minimaal een hbo-opleiding nodig en je moet de interne opleiding tot EM-specialist volgen. Daarbij helpt het als je een ‘doe- instelling’ hebt evenals enige affiniteit met techniek en systemen, want daar ga je veel mee werken. Mooi als je dan ook en een teamspeler met een open houding bent. De EM-teams zijn hecht en je bespreekt veel met je collega’s. En je moet positie durven pakken in je contacten met ketenpartners. Als EM-specialist heb je namelijk veel contact met bijvoorbeeld het OM, Politie, directies van PI’s (Penitentiaire Inrichtingen ofwel gevangenissen, red.), casemanager binnen PI’s, en het CVv.i. (Centrale Voorziening voorwaardelijke invrijheidsstelling, red.), waarbij je als een soort spin in het web functioneert. Verder moet je niet bang zijn om heel duidelijk te zijn naar de enkelbanddragers en moeten de strakke kaders en het snelle en directe van het werken met EM je aanspreken. Maar dan heb je ook wel echt een heel interessante, leerzame en dynamische functie te pakken waarin je jezelf mooi kunt ontwikkelen.”
Wij zijn op zoek naar nieuwe EM-collega’s! Ben jij ook geboeid door de enkelband? En heb jij minimaal een hbo-diploma in bezit? Stuur ons dan een open sollicitatie voor de functie van EM-specialist via werkenbij.reclassering.nl
Dit verhaal maakt onderdeel uit van septEMber: de maand waarin we je alles laten weten over Elektronische Monitoring (EM), ook wel bekend als ‘de enkelband’.