Werkstraf in de natuur: “Bij mij mogen ze best spierpijn krijgen”

Toen boswachter Harco Bergman in de Flevopolder zag hoe de samenwerking met de reclassering verliep en hoe werkgestraften zich inzetten bij de werkzaamheden in het bos, wist hij het meteen: dit zou hij ook introduceren in het Kuinderbos. Toen hij daar in 1997 voor Staatsbosbeheer als boswachter aan de slag ging, bracht hij het op bij zijn manager en die stond ervoor open. Nu, bijna 25 jaar later, dragen werkgestraften nog altijd bij aan het welzijn van het grootste en oudste bos van de Noordoostpolder.

Het Kuinderbos, gelegen ten noorden van Emmeloord, is een bos dat is aangelegd op de zoute grond van de Zuiderzee. Geen lange rechte lijnen van 1 soort boom maar een divers bos dat een thuis vormt voor bijzondere vogels, vlinders, libellen, kleine zoogdieren en grote hoeveelheden ringslangen. Harco: “Het is een groot gebied waar altijd werk te doen is. We werken hier met 3 vaste krachten, zo’n 60 vrijwilligers en een zorggroep van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Maar we kunnen altijd extra handen gebruiken. Dus die werkgestraften, ja, die kunnen zich hier zeker nuttig maken.”

“Ze weten dat als ze er met de pet naar gooien, ze daar alleen zichzelf mee hebben”

Zelfstandig werken

Bij het intakegesprek dat werkmeesters van de reclassering hebben met de werkgestraften, wordt er een schifting gedaan: wie gaan met Harco mee, wie blijven binnen, wie past het beste binnen het groepsproject? Harco: “Mensen die zelfstandig zullen kunnen werken, worden aan mij gekoppeld.” Hij neemt ze mee de bossen in en legt hen de werkzaamheden uit. Vervolgens gaat hij zijn eigen werk doen en controleert hij af en toe hoe de werkgestrafte bezig is.

Bezig zijn in de natuur

Harco: “Mensen zijn niet dom. Ze weten dat als ze er met de pet naar gooien, ze daar alleen zichzelf mee hebben. Dus bij mij komen ze opdagen, zijn ze op tijd, doen ze wat er van hen gevraagd wordt en gaan ze goed met het handgereedschap om. Ik denk ook dat het bezig zijn in de natuur hen ertoe zet na te denken over wat ze gedaan hebben. En daar praten we dan soms ook over.”

Streng en duidelijk

Harco is streng en duidelijk. En dat werkt. “In al die jaren ben ik nog nooit teleurgesteld. Kijk, twee uur werkstraf staat gelijk aan één dag zitten. Als ze te laat zijn, krijgen ze een gele kaart van me. Doen ze dat nog een keer, dan riskeren ze de gevangenis. Ze realiseren zich dat ze dat echt niet willen en doen er alles aan om de werkstraf tot een goed einde te brengen. En soms gaat dat ver: we plaatsen hier soms werkgestraften door, die na beëindiging van hun werkstraf vrijwilligerswerk gaan doen hier. Buiten zijn geeft hen voldoening. Ze vinden het fijn dat ze op deze manier iets terug kunnen doen voor een samenleving die zij op een andere manier te kort hebben gedaan.”

“Dankzij deze werkgestraften kunnen gezinnen kamperen op zes meter hoogte, tussen de boomtoppen”

De werkmeesters van de reclassering ziet Harco als echte collega’s. “Twee keer per jaar evalueren we de samenwerking, en we doen dagelijks samen de werkverdeling. De werkmeesters zien welke klussen er liggen of horen dat van mij, en kijken dan naar wat voor werkgestraften ze hebben. Zo hadden we een tijdje terug een timmerman en ik wilde al langere tijd een boomhut bouwen. Ik heb die werkgestrafte de maquette laten zien van mijn wensen, hij had 150 uur de tijd. Ik heb het hout gekocht en hij heeft een geweldige boomhut gemaakt. Nu kunnen er gezinnen kamperen, tussen de boomtoppen. Dankzij deze werkgestrafte.”

Collegialiteit en samenwerking

Voor grote klussen werken ze met zijn allen samen. “Het inkuilen van jonge boompjes is een fikse klus. Dan hebben we 15 man nodig en staan werkgestraften, vrijwilligers en mensen van de zorggroep schouder aan schouder, onder begeleiding van de werkmeesters en van mij. Dat zijn fijne dagen waarin collegialiteit en samenwerking leiden tot mooie dingen .”

Advies aan collega’s

Als Harco een advies mag geven aan zijn collega-boswachters, dan is hij duidelijk: “Laat je niet leiden door angst. Misschien zijn mensen bang dat er gereedschap wordt gestolen of dat werkgestraften een loopje met ze nemen. Maar dat heb ik in 25 jaar tijd nog niet meegemaakt. Dat wil niet zeggen dat het niet kan gebeuren, maar laat je niet leiden door angst. Denk in kansen en mogelijkheden, want echt, die zijn er.”