Wij werken met daders om slachtoffers te voorkomen. In ons werk houden we dus altijd rekening met slachtoffers en nabestaanden. We denken bijvoorbeeld aan maatregelen die hen kunnen beschermen. Maar ook aan de gevolgen van het gedrag van een dader op het slachtoffer.
Soms willen slachtoffers en daders nog contact met elkaar. Voor beide partijen kan dit voordelen hebben. De reclassering kan onderzoeken of contact mogelijk is. Wij leggen daarna contact met de organisatie die dit kan regelen. Dit noemen wij ‘slachtofferbewust en herstelgericht werken’.
Besef maakt kans op herhaling kleiner
De reclassering wil dat daders beseffen wat hun daden bij anderen hebben veroorzaakt. Daarom praten wij vaak met hen over de gevolgen van wat zij gedaan hebben. Beseft een dader wat deze het slachtoffer heeft aangedaan? Dat kan de kans op herhaling van het strafbare gedrag kleiner maken.
Altijd denken aan slachtoffer
Dat wij altijd aan slachtoffers denken, is onderdeel van ons werk. Bij advies dat wij aan het Openbaar Ministerie en/of de Dienst Justitiële Inrichtingen over een verdachte of dader geven, beschrijven wij ook wat het beste is voor slachtoffers en nabestaanden. Ook de optie van mediationmet hulp van iemand samen tot een oplossing komen kan in ons advies staan.
Daarnaast is de reclassering bij het houden van toezicht, belangrijk voor het slachtoffer. We kunnen bijvoorbeeld controleren of een dader uit de buurt van een slachtoffer blijft. Een contact- of locatieverbod kunnen we controleren met een enkelband. Controle kan alleen als het toezicht is opgelegd.
Is de dader al veroordeeld en staat deze onder toezicht van de reclassering? Ook dan kan de reclassering onderzoeken of iemand alsnog open staat voor herstelbemiddeling bij Perspectief Herstelbemiddeling. De reclassering werkt samen met deze organisatie.
Perspectief Herstelbemiddeling
Contact tussen slachtoffers en daders kan positief werken voor slachtoffers en nabestaanden. Maar ook voor daders kan dit gelden. Ook zij kunnen de wens hebben om contact te hebben. Bijvoorbeeld om te zeggen dat het hen spijt of om schuld te bekennen. Herstelbemiddeling staat los van het strafproces. Dit is dus altijd mogelijk: kort na de gebeurtenis maar ook nog jaren later. Dit is onderwerp van gesprek bij de reclassering. Als deze wens er is, kan de reclassering contact leggen met de organisatie die dit kan regelen. Zelf aanmelden kan ook. Meedoen is altijd vrijwillig.
Mediation in strafzaken
Mediation in strafzaken (MIS) kan alleen als een officier van justitie of rechter over de strafzaak moet beslissen. Een mediatoriemand die helpt om samen tot een oplossing te komen helpt bij een gesprek tussen verdachte en slachtoffer. Mediation komt nooit in plaats van de strafzaak. Maar een officier van justitie of rechter wacht wel met het nemen van een beslissing over de strafzaak. Het resultaat van de mediation weegt mee in het besluit over vervolging of het vonnis. Meedoen is altijd vrijwillig.
Proef met slachtofferdevice
In de regio Rotterdam loopt sinds september 2022 een proef ‘slachtofferdevice’. De proef houdt in dat enkele slachtoffers van stalking of ernstig huiselijk geweld een apparaatje bij zich dragen. Het zijn slachtoffers waarbij een hoog risico is op geweldsincidenten. Ook in de regio Hart van Brabant is sinds mei 2024 een proef gestart.
Het slachtofferdevice is gekoppeld aan de elektronische monitoring van de verdachte/veroordeelde. Komen de enkelbanddrager en het slachtoffer bij elkaar in de buurt? Dan komt er bij de reclassering een signaal binnen. Wij maken dan de afweging of we het slachtoffer informeren. In geval van nood kan via de een noodknop de politie worden ingeschakeld. Dit kan ook door ons. Een klein aantal slachtoffers doet mee aan de proef. Aanmelden voor de proef is niet mogelijk. Andere organisaties kiezen wie er mee doet: Veilig Thuis, Slachtofferhulp Nederland, slachtofferbegeleiding, politie en de reclassering.
Meer informatie
Op de website van de Rijksoverheid lees je meer over herstelrecht na een strafbaar feit.
Onze daders hebben slachtoffers gemaakt. We kunnen niet over hun daad praten zonder het ook over het slachtoffer te hebben.
Uitgeschreven tekst
GINETTE: En ik ben Ginette Out, ik ben werkzaam bij voor Reclassering Den Haag. Ik ben trainer slachtofferbewust en herstelgericht werken en ik ben ambassadeur slachtofferbewust en herstelgericht werken.
(LOGO’s 3RO.)
JANNEKE: Slachtofferbewust en herstelgericht werken houdt in dat onze cliënten verantwoording nemen voor wat ze hebben gedaan en zich vooral ook leren verplaatsen in het slachtoffer.
GINETTE: Wat het waardevol maakt voor het slachtoffer is dat de reclassering onderzoek doet naar beschermingsmaatregelen en je kan dan denken aan een contract- en/of locatieverbod waarbij er ook nagedacht kan worden over een enkelband voor de cliënt, zodat gecontroleerd kan worden of die wel of niet in het gebied komt bij het slachtoffer, wat het veiligheidsgevoel van het slachtoffer kan vergroten.
JANNEKE: Wat het slachtoffer er ook aan kan hebben is dat wij samen met de daders op zoek gaan naar mogelijkheden van herstel. En denk dan aan de mogelijkheid van contact tussen dader en slachtoffer. Voor de rechtszitting wordt dat geregeld door Mediation in Strafzaken. En na de zitting, tijdens de toezichtsfase, wordt dat geregeld door Perspectief Herstelbemiddeling.
GINETTE: In mijn werk als adviseur probeer ik de cliënt inzicht te laten krijgen en zich te laten beseffen dat hij een ander schade heeft toegebracht. En op het moment dat iemand besef heeft of een cliënt besef heeft dat hij schade heeft toegebracht, kan hij verantwoording nemen voor zijn delictgedrag.
JANNEKE: Binnen de toezichtsfase werken we eraan om iemands leven op orde te krijgen. Maar daarnaast is het erg belangrijk om het slachtofferbewustzijn bij de cliënt te vergroten. Dus je gaat samen kijken naar de gevolgen voor het slachtoffer. Hoe meer hij dat beseft, de gevolgen hè, voor het slachtoffer, hoe kleiner de kans dat hij het delict opnieuw zal plegen. En ik zeg altijd: ieder delict kent een slachtoffer. Zelfs als er sprake is van een inbraak in een kantine ’s nachts. Dan heb je de volgende ochtend de kantinebeheerder, die bij zijn toko komt, het in scherven aantreft. Ja, hij is ook slachtoffer.
GINETTE: Bij de reclassering hebben we het over slachtofferbewust- en herstelgericht werken. Dit zijn twee verschillende dingen. Slachtofferbewust werken gaat vooral over het inzicht vergroten van het slachtofferbewustzijn van de cliënt, waar het bij herstelgericht werken vooral gaat over het herstel tussen dader en slachtoffer. Maar denk ook aan zelfherstel, waarbij iemand leert omgaan met zijn schuldgevoel. En daarnaast heb je nog de indirecte slachtoffers. Dat zijn bijvoorbeeld familieleden, ouders, kinderen en dan heb je ook nog in de breedste zin van het woord de maatschappij waar ook hersteld kan worden.
JANNEKE: NU denken we vaak bij slachtofferbewust en herstelgericht werken aan die ontmoeting tussen dader en slachtoffer hè, mediation gesprek. Maar dat is vaak pas fase tien in het verhaal. Zover komt het soms ook niet, of heel vaak niet. Omdat de dader het niet wil, of het slachtoffer het niet wil. Maar dan nog blijft slachtofferbewust werken hard nodig in de spreekkamer. Je hebt het dan over vragen als van: hoe kijk je er op terug? En nu een jaar later, denk je er nog eens over na? Hoe zou het nu met het slachtoffer zijn? Ben je er nog mee bezig? Zou je misschien toch nog een ontmoeting willen? Dus, een goede reclasseringswerker is altijd slachtofferbewust bezig.
(LOGO’S 3RO.)
Beeldtekst:
Video & edit: Peter van den Hoogen Begeleiding: Bart Pausma. Met dank aan: Janneke en Ginette. Music bij BrentinDavis from Pixabay.